Hoofdmenu
Adriaenssen

De erfgenamen van heer Ghijsel Back

Drs L.F.W. Adriaenssen

§ 11. Bisschop Ophovius en zijn familie

I. RUTHGEER VAN OPHOVEN1 was in 1370-1381 schepen van Heusden.2
Van hem zijn vier kinderen bekend:
45
1.Gherit Rutgers van Ophoven3 trouwde met Heyn die Veer Jans Potters zoon4, die in 1420 goederen verwierf te Engelen, Vlijmen en Heusden5 en in 1422 gasthuismeester te Heusden was.6 Hun kinderen waren Ruthger, Aleyt, Mechtelt (gehuwd met Jacob Fave), Luytgairt, Dingen en Jan.7
2.Jacob Rotgheers van Uphoven, volgt onder II op pagina 47.
3.Geeraert Rutgers van Ophoven, volgt onder IIbis op pagina 47.
4.Henric Rutgers van Ophoven8 werd priester. In 1422 (of eerder?) maakte hij een fundatie van vijf wekelijkse missen in het gasthuis van Heusden, te (doen) celebreren door de abt van het Mariënkroonklooster.9 Hij overleed in 1453. Zijn nichten Geryt en Korstyn Jacobs van Ophoven vrijwaarden Rutger Geryts van Ophoven voor diens verplichtingen gedurende een jaar en zes weken na heer Henricks overlijden.10

46
II. JACOB ROTGHEERS VAN UPHOVEN11 vestigde zich in 1421 te Brugge.12
Bij Lijsbeth N. had hij zeven kinderen:13
1.Korstyn Jacobs van Ophoven14, gehuwd met Geryt Aertntsz van Druenen.
2.Oyde Jacobs van Ophoven.
3.Geryt Jacobs van Ophoven.
4.Beatrijs Jacobs van Ophoven verkocht in 1483 de helft van een huis te Heusden.15
5.Lysbeth Jacobs van Ophoven trouwde met Jacob Aernts van Bladel, met wie zij in 1457 goederen te Herpt verkocht.16
6.Aleyt Jacobs van Ophoven.
7.Geraert Jacobs van Ophoven17, gehuwd met Laureyns Airnts zoon.

IIbis. GEERAERT RUTGERS VAN OPHOVEN18 is rond 1380 geboren. In 1412 kocht hij drie morgen land uit de 1000 morgen voormalige gemene stadsgronden op de Wolfsdonc buiten Den Bosch. In 1413 kocht hij er een halve morgen bij, in 1415 anderhalve morgen (in erfpacht), in 1416 een halve morgen (in erfcijns), in 1421 nog eens twee morgen; in 1423 kocht hij vijf weiden al- 		47
daar en in 1427 nog eens vijf.19 Te Heusden kocht hij in 1425 een huis met een gang ernaast in de Hoogstraat.20 Hij trouwde met Mechtelt dochter Jan Wolver zoon Metten Dirck Wolvcr, die uit haar eerdere huwelijk met Sander van Rossem moeder was van Goossen van Rossem.
Hun kinderen gingen in 1457 een erfdeling aan:21
1.Peter van Ophoven, conventuaal van het klooster van Maria Maagd te Heusden. Ten behoeve van zijn klooster erfde hij in 1457 de helft van een huis met erf en achterhuis te 's-Hertogenbosch op de Uilenburg.
2.Rutger Geryts van Ophoven, volgt onder III op pagina 48.
3.Jan Gheerraerds van Hophove werd op 5 mei 1441 poorter van Brugge omme bevryet te zine int ambocht vanden riemmakers ende tzelve ambocht te doene metter hant.22
4.Petronella Geraerts van Ophoven trouwde met Matheus Matheus Rademaker.

III. RUTGER GERYTS VAN OPHOVEN23 werd in 1435 door zijn moeder geëmancipeerd.24 Hij trouwde in eerste echt met Beel Henricxss van der Merendonck, dochter van Henrik Gerits van der Merendonck en van Lysbeth Jans van Gewanden. Zijn tweede vrouw was Mechtelt Peter Bellens, dochter van Peter Willems Bellens en Yda N. In 1484 nam zij ontslag uit het Bossche molenaarsambacht.25
Uit het eerste huwelijk:
1.Henrick Rutgerss van Ophoven26 nam in 1490 ontslag uit het
48
 korenkopersambacht.27 Hij had een bastaarddochter:
A.Aecht van Ophoven, geboren in 1498. In 1528 was zij professyt inden convent opten Ulenborch te 's-Hertogenbosch.28
2.Aleyt Rutgers van Ophoven.
3.Lysbeth Rutgers van Ophoven29 trouwde met Lambrecht Engbrechts van den Hezeacker, die in 1480 de gruit van Kessel en Maren verpachtte30 en in 1490 ontslag nam uit het korenkopersambacht.31 Hij was in 1496 en 1511 schepen van 's-Hertogenbosch. In 1525-1528 waren zijn kinderen:32 Arnt en Henrick, in 1489 en 1498 geboren als zoons van Lysbeth, en Thonisken, geboren in 1513, dochter uit zijn tweede huwelijk met Margriet Anthonis Boost.
De kinderen van Mechtelt Peter Willems waren:33
4.Jan Rutgers van Ophoven, volgt onder IV op pagina 49.
5.Peter Rutgers van Ophoven.

IV. JAN RUTGERS VAN OPHOVEN34 was gehuwd met een erfgename van heer Ghijsel Back: Engelkcn Henricx van Stiphout35, dochter van Henrick Henricxss van Stiphout en Engelken Laureyns Vanny alias Back. Hij geloofde in 1516 een rente aan het Sint-Joostaltaar in de Bossche Sint-Jacobskapel, waarvan zijn
49
zoon benenciant was.36
Zijn kinderen bij Engelken waren:37
1.Rutgher van Ophoven38, geboren in 1499, ontwikkelde zich onder de mede-erfgenamen van heer Ghijsel Back tot een van de meest fervente beneficiejagers. In 1520 ging hij te Leuven studeren en hij probeerde zijn studie te bekostigen door de cantorij van Hilvarenbeek (gesticht door Ghijsel Back) binnen te halen. Wat hem in 1520 mislukte, lukte hem in 1557 door beslag te leggen op de patronaat s wei de. Wel moest hij die weer aan de patroon van de cantorij teruggeven, maar hij werd cantor. Het moment was echter slecht gekozen, want juist waren de Bekenaars begonnen hun collegiale kerk aanmerkelijk te vergoten en verfraaien en de cantor was gehouden een deel van deze werkzaamheden te betalen. Heer Rutger was priester en had te 's-Gravenhage een altaar in de Sint-Jacobskapel. Hij woonde eerst te Hintham, resideerde waarschijnlijk enkele jaren te Hilvarenbeek en zal zijn leven hebben geëindigd in Den Bosch, waar hij huizen bezat in de Peperstraat en de Verwerstraat. Op 8 november 1565 is hij overleden.
2.Henrick Janss van Ophoven is in 1502 geboren. In 1529/30 verkocht hij een kampje land bij de lange brug te Orthen.39
3.Mechtelt Janss van Ophoven, geboren in 1506.
4.Jan Janssen van Ophoven, geboren in 1511.
5.Laureyns Janssen van Ophoven, volgt onder V op pagina 50.
6.Peter Janssen van Ophoven, volgt onder Vbis op pagina 51.

V. LAUREYNS JANSSEN VAN OPHOVEN40, nestelmaker te 's-Her-
50
togenbosch. Bij Lysbeth Hubert Martenss41, - dochter van Huybrecht Marten Jans en Kathelyn, die after die Tolbrugge woonden -, was hij vader van de vier hiernavolgende kinderen42, die anno 1557 overgingen tot een deling van de ouderlijke nalatenschap:43
1.Hanrick Laureyns van Ophoven erfde in 1557 het getouw, den ambachte vanden naestelmaeckers aengaende, ende byden voirgenaemden Laureynssen van Ophoeven, synen vader, aftergelaten; de waarde werd gesteld op ƒ463.44 In 1590 was hij voogd van de kinderen van zijn zus Metken.45
2.Jan Laureyns van Ophoven, in 1557 onmondig.
3.Metken Laureynss van Ophoven was in 1557 onmondig. Zij trouwde met de leerlooier Huybrecht Gerardts van Wel46, die in 1590 kwam te overlijden.47 Hun kinderen48 waren Laureyns Huyberts van Wel, schoenmaker te 's-Hertogenbosch, Wouter Huybrechts van Wel, schoenmaker te Gent, Mariken Huyberts van Wel en Catharina Huybrechts van Wel, gehuwd met de kleermaker Jan Henricxss van Boeckhoudt.
4.Huybertken Laureyns Janss van Ophoven, onmondig in 1557.

Vbis. PETER JANSSEN VAN OPHOVEN49 was evenals zijn broer Laureyns nestelmaker en in 1552 deken van zijn ambacht.50 In 1529 kocht hij zijn broers Laureys en Rutger uit hun twee der-
51
dedelen van een huis in de Orthenstraat51, in 1543 kocht hij een huis te Orthen52, in 1552 was hij de eigenaar van een huis inder Orthenstraten ter heylich Cruyspoirten waert.53 Als meester vanden gasthuyse genoempt sint Loys gasthuys, gestaen binnen der voerscreven stadt inden Orthenstraet, mette capelle daer toebehoerende, was hij aktief in de caritas.54 Peter was gehuwd met Emmeken Michiel Roeloffs van Leendt55, dochter van de meesterschrijnwerker en beeldsnijder Michiel RoelofT Henrick Goyarts van Leendt alias Michiel RoefF Emmen56 en van Ileylwich Everts Hulssman57, die in de Orthenstraat woonden. In 1585 schonk Emmeken uit dankbaarheid voor de bijstand in haar ziekte de van haar zus Aelken geërfde helft van het huis den Hoortshooren (Hertshoorn?) m de Korte Kerkstraat aan haar zoon Henrick.58
Haar kinderen:
1.Michiel Peeters van Ophoven trouwde met Aelken van Erp.
In de Sint Jan werden de volgende kinderen gedoopt:
A.Peterken, kort na 3 juli 1566 gedoopt.
B.Dircxken, geboren in oktober 1567 en ten doop gehouden door Everart Michiel Joesten van Erp.
C.Maria, gedoopt op 9 september 1569.
D.Michieltken Michiels van Ophoven, geboren in 1573, werd in 1594 augustines59, of in 1595, toen zij als suster Michielken, geprofessyt in sint Geertruyden clooster bin-
52
 
 nen deser stadt, een lijfrente kreeg.60 In 1629 was zij een der senieuren ende raedtsusteren van haar convent.61 Na de reductie van de stad was zij een van de laatste zusters die uitstierven; zij overleed op 4 december 1650.62
2.Henrick Peeters van Ophoven, volgt onder VI op pagina 53.
3.Laurens Peeters van Ophoven.
4.Heylwich Peters van Ophoven trouwde met Jan van Erp.

VI. HENRICK PEETERS VAN OPHOVEN63 woonde te 's-Hertogenbosch in de Krullestraat over die zoije.64 Minstens sedert 1560 was hij gehuwd met Hanricxken natuurlijke dochter Nyclaes Henrick Janssen van den Bosch65, die in 1585 overleed. Haar vader66 woonde inder Colperstraten, nu die Verwerstraet genoempt.67 Hanrick van Ophoven was lijnwaadkoper. Vermoedelijk negocieerde hij, - evenals zijn zoon -, onder meer op Spanje, want in 1587 approbeerde hij de handelingen van zijn procureur aldaar.68 In 1582 was hij blokmeester van de Kerk- en de Verwerstraat, in 1585 verkocht hij de helft van een huis in de Korte 		53
Kerkstraat, geërfd van zijn moeder.69 De laatste vermelding van Henrick van Ophoven te 's-Hertogenbosch dateert van 1593. Toen was hij collecteur van de koningsbede.70 Een of twee jaar later vertrok hij naar Antwerpen, waar hij waarschijnlijk in 1598 is overleden. Hij liet een insolvent sterfhuis na.71
Zijn en Hanricxkens kinderen waren:72
1.Niclaes van Ophoven, volgt onder VII op pagina 58.
2.Michael Ophovius73 is op 22 januari 1570 te 's-Hertogenbosch gedoopt. Hij werd dominikaan te Antwerpen (1585), ontving in 1593 de priesterwijding, studeerde aan de universiteiten van Leuven en Bologna en promoveerde in 1599 te Rome tot licentiaat en te Leuven in 1609 tot doctor in de theologie. Vervolgens was hij inquisiteur in het bisdom Den Bosch, provinciaal van zijn orde en sinds 1615 vicarisgeneraal van Holland, Brabant en Zeeland, sinds 1619 van heel Noord-Nederland. Tegelijkertijd was hij prior van de dominikanen te Antwerpen (1608-1623). Nadat hij van februari 1623 tot 26 november 1625 te 's-Gravenhage op de Voorpoort gedetineerd was geweest, werd hij in 1626 bisschop van Den Bosch. In 1629 was hij een van de ondertekenaars van de capitulatie van Den Bosch. Daarna trok hij door zijn ambtsgebied, zonder over een vaste zetel te beschikken. In 1636 vluchtte hij uit de meierij en op 4 november 1637 is hij te Lier gestorven.
54
  Ophovius had in februari 1623 op verzoek van aartshertogin Isabella geprobeerd om Willem Adriaan van Home, goeverneur van Heusden, heer van Kessel, door omkoping te bewegen over te lopen naar de Spaanse partij. Home arresteerde hem en de dominikaner prior belandde als landverrader in de gevangenis, eerst te Heusden, later te 's-Gravenhage.74 De Infante deed haar best hem uit zijn ketenen te slaken en schakelde onder meer koning Jacobus van Engeland daarvoor in. In september 1623 ontvingen de Staten van Holland van haar een voorstel om alle gevangenen in Brabant en Vlaanderen te ontslaan in ruil voor hun gedetineerden, met name de prior te Heusden. De Staten waren aanvankelijk bereid over de transaktie na te denken, mits Ophovius ervan uitgezonderd bleef. Maar de Infante bleef staan op de inclusie van Ophovius (november) en in december 1623 kreeg zij (de georganiseerde) steun van honderd huisvrouwen van gevangenen in Vlaanderen en Brabant, die vroegen om hun mannen te ruilen tegen de gevangen jezuïet Maliaert en Ophovius. Toen het Hof van Holland zich achter de vrouwenaktie schaarde, werd het door de Staten gemaand zich er buiten te houden. In maart 1624 viel dan het besluit om bij de generaliteit Ophovius' vrijlating te bevorderen en voor de goeverneur van Heusden een gepaste verering te bedingen, te weten het graafschap Hoorn.75 In november 1624 kwam Ophovius weer op vrije voeten.
Bijlage: interrogatie van Ophovius76
Andere artyckulen den hoove van Hollant overgegeven byden procureur generael vanden selven hoove, omme daeraf naeder gehoort te werden de persoon van Michael Ophovius, prior ende gevangen
55
 op de Voorpoort vanden selven hoove,
1.Den voorschreven gevangen noch te vraegen, off hy nyet en heeft gelesen de instructie vande infante hem voor desen verthoont.
2.Wanneer hy de selve instructie heeft gelesen ende off sulcx nyet all by hem is gedaen eer hy van Antwerpen naer S'Hertogenbosch dese leste reyse was vertrocken.
3.Off hem gevangen de voorschreven instructie nyet byde infante selver is behandicht off toegesonden.
4.Dewyle hy gevangen in syne voorïghe examinatiën selver seyt curieus geweest ter syn omme te weten wat vande handelinge dye geseyt wiert metten heere van Kessel gehouden te weesen, soude mogen weesen, ende daer van tot verscheyden reysen met pater Thomas gesproocken te hebben, daerover naerder te vraegen wat hem soo byden voorschreven pater Thomas als andere noopende de voorschreven haridelinghe meer is geseyt ende gecommuniceert geweest, soo vanden aenslacht als de maniere van den selven int werck te stellen ende dyergelycke.
5.Mede naeder te justeren dat hy exhibere ofte ten minsten aenwyse waer nu is de copie vande belofte, dye hem gevangen volgens den inhouden vanden voorschreven instructie mede gegeven is, oft waer hy dye heeft gelaten ende van den inhouden van dyen naerder te vraegen.
6.Item naerder te vraegen off hy in conformité vanden voorschreven syne instructie aenden voornaernderi heere van Kessel naer eenighe voorighe discourssen nyet en heeft geseyt ende voorgehouden, dat d'infante den selven heere door hem gevangen adviseere ten eynde hy metten eersten soude volbrengen syn desseing, op dat de saecke nyet en mochte uytcoomen, off dyergelycke redenen in substantie.
7.Off hy meer ten selven tijde nyet en heeft geseyt dat de voorschreven heer van Kessel hem soude verseeckeren in recompense van synen dienst vant Goud Vlies, vant graeffschap van Hoorn, als meer van alle eenen preëminentiën ende groete vergeldingen van gelden, jaerlycksche tractementen ende dyergelycke.
8.Item off hy gevangen, merckende dat sulcke ende dyergelycke propoosten byden heere van Kessel seer qualycken wierden genoomen, daerover nyet gesocht heeft den selven heere te verspreecken ende vorder te induceren mette exempelen van eenighe groote heeren in Vranckrijck, dye wel met haeren co-
56
 
 ninck waeren gereconcilieert, item met beloft van eenighe benedictie, nevens soo merckelycke recompense booven t'goude vlies ende graeffschap van Hoorn voor hem ende syne kinderen, ende dyergelycke propoosten meer.
9.Indyen den gevangen mochte blyven by t'gene hy voor desen heeft geseyt, namentlijck dat hy den voorschreven heere van Kessel heeft willen waerschouwen vant gene uyt synen name tot Bruyssel wiert gehandelt, omnie daer door het faveur vanden selven heere tot syns gevangens broeders kinderen te capteren, ende over omme te verhoeden datter geen vorder disordre ende verbitteringhe en soude ontstaen in dese geunieerde provintyen, daeroover hem vorder te vraegen off dan syne uyterlycke intentie was omme de instructie hem byde infante gegeven nyet naer te coomen.
10.Item wat hy gevangen soude gedaen hebben indyen hy den heere van Kessel gedisponeert hadde gevonden, omme de presentatiën dye hy gevangen seyde aen Godefroy de Homes inden naeme vanden voornaemden heere tot Bruijssel gedaen te syn, aen te nemen, ende d'infante dienst te doen ende wat off waer van hy gevangen in sulcken gevalle van meeninghe was metten voornaemden heere van Kessel naerder te handelen.
Nic. van Kinschot
11.Henrick Henricx van Ophoven is op 15 januari 1574 te 's-Hertogenbosch gedoopt. Hij maakte in 1629 e.v. deel uit van de hofhouding van zijn broer Michael.77
12.Jan Henrick Peters van Ophoven78 is wellicht degene die als zoon van Henricus Petri op 16 oktober 1568 in de Sint Jan van den Bosch werd gedoopt. Hij trouwde met Lysken Jan Peeter Henricx79 uit Hilvarenbeek, een dochter van Jan Peeter Henrick Langenpeer en Heylwich Dircx van Trier. Jan van Ophoven werd het slachtoffer van het beleg van Den Bosch. De schepen Robert Splinter van Voorne schreef op 6 september 1629 in zijn kroniek: Den bischops broeder is op
57
 de plaetse van t'canon oft wynt geschoten.80
Zijn enige kind bij Lysken was:
A.Henrick van Ophoven81 is in 1601 te 's-Hertogenbosch geboren, studeerde aan de universiteit van Leuven en het seminarie te Antwerpen en werd in 1629 pastoor van Bell. Op 31 januari 1631 is hij overleden.
13.Jacobus Ophovius82 is op 22 februari 1578 in de Sint Jan van Den Bosch gedoopt. Hij werd convers bij de dominikanen te Antwerpen, waar hij op 14 oktober 1652 als jubilarius kwam te overlijden.
14.Stynken Henricx van Ophoven is in 1631 overleden. Haar zoon Peter was secretaris van bisschop Ophovius.
15.Anna Henricx van Ophoven werd voor het Sint-Anna-altaar in de kloosterkerk van Zoeterbeek (Nuenen) begraven.83
16.Maria Henricx van Ophoven.

VII NICLAES VAN OPHOVEN84 kocht in 1606 huizen in de Wolvenhoek te 's-Hertogenbosch, die hij in 1610, toen hij zich te Antwerpen vestigde85, verkocht.86 In de Scheldestad dreef hij een handel in linnen.87 Hij handelde ook op Spanje, waar in 1610 zijn waren in beslag genomen werden. Ze werden vrijgegeven nadat aartshertog Albert had verklaard dat het geen goederen uit de 		58
rebelse provinciën betrof en dat Niclaes goed katholiek was.88 Niclaes van Ophoven overleed te Antwerpen op 7 augustus 1622 en werd bij de dominikanen begraven89 en liet ccn failliete boedel na.90
Bij Henricxken Aerts van Hommeleghen91 had hij de volgende kinderen:92
1.Anna van Ophoven93 trouwde met Henrick van den Gevel94, koopman in wijnen te 's-Hertogenbosch.95 Hij was een zoon van Jan Jans van den Gevel en Lucretia van Orthen genaamd de Pottere. Van zijn moeder erfde hij het Wapen van Kleef in de Verwerstraat te 's-Hertogenbosch, dat hij in 1669, als weduwnaar van Anna van Ophoven, verkocht.96 Het jaar daarvoor was hij op 23 juni 1668 huwelijkse voorwaarden overeengekomen met Gertruyt van der Hoeven, weduwe van Diederick van Zijdervelt, die kapitein van een compagnie burgers te Gorinchem was geweest.97 Hendrkk van Ophoven was gedomicilieerd in Den Bosch, maar resideerde op zijn speelhuis te Kaathoven onder Nuland. In 1672 werd dat door Franse soldaten overvallen. De brouwerij en de pachthoeve werden geruïneerd en alles werd gestolen of vernield, schilderijen, ledikanten, kisten en kasten. Ankers, ijzerwerk en lood werden uitgebroken, het huis van de pachter en de stallen werden
*/60
 gesloopt om er hutten van te maken. De schade beliep meer dan ƒ4000.98 Uit zijn eerste huwelijk had Hendrick een zoon, Nicolaes van den Gevel99, waarmee hij veel te stellen had, aangezien hij in zijn brieven sprak over mijnen rebellen Abzolon en zijn rebellighen soon Nicolaes.100 In zijn testament van 1675 had Hendrick het evenwel over de reconsiliatie tusschen hem testateur ende dheer ende meester Nicolaes van den Gevel, advocaet alhier, sijnen eenigen, wettelijcken ende alsnu wel beminden soone, wiens zoon Hendrick een gouden ring met negen diamanten toeviel.101
2.Nicolaes van Ophoven102 is in 1608 te Antwerpen geboren. Hij studeerde te Leuven, werd priester en diende zijn oom, bisschop Ophovius, als kapelaan, tot deze voor hem in 1631 een kanunniksdij te Sittard had weten te verwerven.
3.Handersken van Ophoven103 trouwde met Jan van den Gevel de jonge104, koopman te Antwerpen, zoon van de Bossche koopman in lijnwaden en linten Jan van de Gevel de oude105 en van Lucretia (Luytken) Andriessen van Orthen genoemd de Pottere. Jan senior was voogd van de kinderen van zijn gelijknamige zoon. Hij gaf namens hen in 1626 een machtiging om tot een verrekening te komen met alle crediteuren
61
 van het sterfhuis van Niclaes van Ophoven te Antwerpen en Brussel en in Vlaanderen, Frankrijk en het land van Luik. In 1628 gaf hij zijn schoondochter Handersken, -sedert 2 september 1627 was zij weduwe-, volmacht om de sterfboedel te redderen.106 Zij woonde als weduwe bij de coperen brugge te Antwerpen107 en trouwde in tweede echt met Jacques Aertssen108 aldaar, die handelde in lijnwaad, lint, garen, 'pijnwerken', vlas en spinaal109 en in eerdere echt was gehuwd geweest met Maria de Bie. Handersken van Ophoven is op 25 januari 1644 te Antwerpen overleden.
4.Coenraet van Ophoven110 vestigde zich te Brugge111 en werd in 1630 weduwnaar.112 Op voorspraak van zijn heeroom Ophovius werd hij in 1630 (of kort nadien) aangesteld tot belastingontvanger113, vermoedelijk tot algemeen ontvanger van de Vlaamse tol in het kwartier van Brugge, wat hij in 1655-1656 was.114
5.Michiel van Ophoven belandde in 1631 in het tuchthuis te Brussel.115 Zijn oom Ophovius zette zich in voor zijn toekomst en wilde hem een handwerk laten leren omdat hij tot de studie onbekwaam was.116 Hij werd ten slotte archier van
62
 sijne majesteijt binnen Brussele117, in welke hoedanigheid hij nog wordt gezien in 1663, toen Hendrick van den Gevel hem machtigde om zijn aandeel in de nalatenschap van Maria Coenraets van Hommelheze te incasseren.118
6.Maria van Ophoven trouwde119 op 24 februari 1630 te Antwerpen met Geraert RoelofFs120, koopman aldaar en geboortig van Den Bosch. In 1631 heet hij Geraert RoelofFs van Bokhoven inde Sterre.121 Oom Ophovius schreef in 1635 aan Henrick van den Ghevel: „Ben bedroefft geweest te verstaen, datt onsen cosijn Roeloffs sonder enighen hope van beeternisse voortghaet in zijn quaet leven". De zaken van zijn schoonvader behartigt hij slecht. „Ende mijnen raet weese soude hem eens onverwacht met de cop te doen vatten ende vast te stellen, door ordre vant hoff".122 De bisschop, die curator was de boedel van genoemde schoonvader, richtte zich ook tot Roeloffs zelf met het verwijt dat ge „wederom keert als een vercken tot den trogh ende hept nu diversche reysen wederom nachten ende daeghen in vuyle coten ende bordeelen met allen vuylicheyt ende scandalen overgebracht", gevolgd door een sommatie om terstond het sterfhuis af te rekenen met zijn schoonmoeder.123
7.Henrick van Ophoven124, over wie bisschop Ophovius in zijn dagboek op 22 juli 1630 aantekende: Vesperi in Postel cum nepote D° Henrico et nepotulo Henrico; bene tractati.125

63
Noten
1.Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Mariënkroon en Mariëndonk, inv. Van Bavel, reg. 132, 17 november 1381.
2.Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Mariënkroon en Mariëndonk, inv. Van Bavel, reg. 95, 96, 97, 98 en 99, schepenzegels van 4 december 1370 - 24 april 1371.
3.Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Mariënkroon en Mariëndonk, inv. Van Bavel, reg. 1407, 4 juli 1483.
4.Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Mariënkroon en Mariëndonk, inv. Van Bavel, reg. 458, 3 mei 1420; reg. 497, 7 oktober 1422. Catharinaklooster Heusden, inv. Hoppenbrouwers no 171, 17 november 1404.
5.Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Catharinaklooster Heusden, inv. Hoppenbrouwers no 214, 3 mei 1420.
6.Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Mariënkroon en Mariëndonk, inv. Van Bavel, reg. 494, 4 oktober 1422.
7.Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Catharinaklooster Heusden, inv. Hoppenbrouwers no 20, 4 oktober 1451; no 169, 6 maart 1439; no 214, 4 oktober 1451; no 216, 26 oktober 1453.
8.Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Mariënkroon en Mariëndonk, inv. Van Bavel, reg. 478, 8 augustus 1421; reg. 479 en 480, 21 augustus 1421; reg. 494, 4 oktober 1422; reg. 497, 7 oktober 1422; reg. 573, 16 juni 1430; reg. 915.
9.Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Mariënkroon en Mariëndonk, inv. Van Bavel, reg. 498, 8 oktober 1422.
10.Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Mariënkroon en Mariëndonk, inv. Van Bavel, reg. 913, 22 september 1453.
11.Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Mariënkroon en Mariëndonk, inv. Van Bavel, reg. 573, 16 juni 1430.
12.R.A. Parmentier, Indices op de Brugsche poorterboeken (2 stukken; Brugge, 1938) I, 198, 199 (23 januari 1421).
13.Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Mariënkroon en Mariëndonk, inv. Van Bavel, reg. 626, 26 augustus 1435; reg. 915, 6 oktober 1453; reg. 954, 30 juli 1455; reg. 958, 9 augustus 1455; reg, 980 en 981, 6 oktober 1456; reg. 997, 8 april 1457.
14.Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Mariënkroon en Mariëndonk, inv. Van Bavel, reg. 912, 22 september 1453.
15.Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Mariënkroon en Mariëndonk, inv. Van Bavel, reg. 1402, 10 april 1483.
16.Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Mariënkroon en Mariiidonk, inv. Van Bavel, reg. 1001, 15 juni 1457.
17.Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Mariënkroon en Mariëndonk, inv. Van Bavel, reg. 912, 22 september 1453.
18.Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Mariënkroon en Mariëndonk, inv. Van Bavel, reg. 343, 3 december 1410; reg. 359, 7 juli 1412; reg. 364, 17 november 1412; reg. 381, 16 juni 1414; reg. 458, 3 mei 1420. Catharinaklooster Heusden, inv. Hoppenbrouwers no 214, 3 mei 1420.
19.Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Mariënkroon en Mariëndonk, inv. Van Bavel, reg. 365, 22 december 1412; reg. 368, 6 april 1413; reg. 398, 18 april 1415; reg. 415, 7 februari 1416; reg. 466 en 467, 10 april 1421; reg. 506, 14 augustus 1423; reg. 544, 15 maart 1427.
20.Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Mariënkroon en Mariëndonk, inv. Van Bavel, reg. 529, 20 juni 1425.
21.Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Mariënkroon en Mariëndonk, inv. Van Bavel, reg. 992, 23 februari 1457.
22.Parmentier, Indices op de Brugsche poorterboeken, I, 324, 325.
23.Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Mariënkroon en Mariëndonk, inv. Van Bavel, reg. 912, 22 september 1453; reg. 915, 6 oktober 1453.
24.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1205, f 164, 18 maart 1435.
25.F.W. Smulders, „Ontslagen uit het molenaarsambacht in Den Bosch", De Brabantse Leeuw, X (1961) 30.
26.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1289, f439, 25 september 1518.
27.F.W. Smulders, „Ontslag uit het korenkoper-ambaclit in Den Bosch", De Brabantse Leeuw, X (1961) 104.
28.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, Aanwinsten 7851, f 297.
29.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1259, f 95v, 1489/90.
30.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1249, f285, 1479/80.
31.Smulders, „Ontslag uit het korenkoper-ambacht", 104.
32.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, Aanwinsten 7851, f 186v, 1525; f266, 1527/28.
33.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1318, f 156v, 14 maart 1533.
34.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1262, f 185, 1493. R 12G9, ff 109V en 110, 1500. N.H.L. van den Heuvel, De ambachtsgilden van 's-Gravenhage vóór 1629. Rechtsbronnen van het bedrijfsleven en het gildewezen (Utrecht, 1946) 467. Smulders, „Ontslagen uit het molenaarsambacht", 30. Smulders, „Ontslag uit het korenkoper-ambacht", 104.
35.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1239, f 200v, 1470. R 1253, f 355, 1484.
36.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1286, f 148v, 31 januari 1516.
37.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, Aanwinsten 7851, f 140v, 1517; f161, 1519; ff 186V, 187 en 187v, 1522.
38.L.F.W. Adriaenssen, Hilvarenbeek onder de hertog en onder de generaliteit. Sociale en ekonomische geschiedenis van een Kempens dorp tussen 1400 en 1800 (Amsterdam 1987) 156, 157.
39.R.A. van Zuylen, Inventaris der archieven van de stad 's Hertogenbosch. (Stadsrekeningen van het jaar 1399-1800) (2 stukken; 's-Gravenhage, 1863-1866) I, 459.
40.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1311, f 136v, 25 april 1529. R 1333, f 143v, 21 februari 1540. R 1338, f 296, 19 september 1543. R 1367, f 160v, i.m. 4 februari 1555.
41.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1338, f 291, 18 september 1543. R 1340, f 60, 8 december 1542. R 1843, f 329, 17 november 1546.
42.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1340, f 60, 18 december 1542. R 1342, f360, 22 mei 1545.
43.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1845, f 177, 23 maart 1557.
44.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1845, f 177, 23 maart 1557.
45.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1924, ongef., 13 september 1590.
46.Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Rentmeester Generaal 280, f 5.
47.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1924, ongef., 13 september 1590; 11 december 1590.
48.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1515, f 54v, 19 november 1614. N 2674, ongef., 21 juli 1629.
49.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1311, f 136v, 25 april 1529. R 1333, f 143v, 21 februari 1540. R 1338, f 296, 19 september 1543. R 1342, f 192v, 6 februari 1545. R 1346, f 214v, 16 februari 1547. R 1356, f 15, 21 november 1550.
50.Blonde 1987, p. 203.
51.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1311, f 175v, 4 juni 1529.
52.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1338, f 200v, 18 juli 1543.
53.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1359, f 35, 24 september 1552.
54.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1352, f 241v, 22 maart 1549. R 1377, f 18, 21 oktober 1558.
55.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1316, f 24, 22 december 1531. R 1327, f8, 13 oktober 1537. R 1342, f 192v, 16 februari 1545.
56.Van den Heuvel, De ambachtsgilden van 's-Gravenhage vóór 1629, 422. P. Gerlach, „Enige Bossche beeldhouwers ten tijde van Jeroen Bosch", Varia Historia Brabantica, IV (1975) 363, 365.
57.Zij was een dochter van Everaert Hulssemans en Luytgaert natuurlijke dochter Willem Scilder (Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1842, f 680, 10 december 1537).
58.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1405, f 198v, 8 mei 1585.
59.L.H.C. Schutjes, Geschiedenis van het bisdom 's Hertogenbosch (5 dln; Sint-Michielsgestel) IV, 473.
60.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, Aanwinsten 7851, f 587, 1595.
61.A.F.O. van Sasse van IJsselt, De voorname huizen en gebouwen van 's-Hertogenbosch, alsmede hunne eigenaars en bewoners in vroeger eeuwen. Aanteekeningen uit de Bossche protocollen loopende van 1500-1810 (3 dln; z.pl., z.j.) I, 68.
62.Algemeen Rijksarchief 's-Gravenhage, Raad van State 2155-1, convent S. Geertruyden 1629.
63.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1399, f 285v, 24 maart 1574. R 1404, f 166, 10 april 1581. R 1405, f 198v, 8 mei 1585. R 1414, f 170v, 27 april 1583. R 1415, f 57, 9 februari 1585. A.M. Frenken, „De Bossche bisschop Michaël Ophovius O.P. 1570-1637", Bossche Bijdragen, XIV (1936-1937) 19-21.
64.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, A 243, f 49, 1586.
65.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1381, f 13, l september 1560. R 1385, f53v, 18 november 1563. R 1418, f 20v, 28 november 1582. R 1419, f 98, 11 augustus 1586.
66.Claes Hanrick Janss van den Bosche was gehuwd met Cornelia Rolofs Claes Bruessen, weduwe van Arnt Vastarts Arntss. Zijn stiefzoon Roeloif Vastarts was lijnwaadkoper (Cfr. Van Sasse van IJsselt, De voorname huizen, III, 437).
67.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1845, ff 489 en 493, 26 mei 1559.
68.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1470, f 79v, 30 december 1587,
69.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1405, f 98v, 8 mei 1585.
70.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1407, f 432v, 17 maart 1593; f 553v, 9 augustus 1593; f 558v, 27 augustus 1593; f562, 6 september 1593.
71.R. Baetens, De nazomer van Antwerpens welvaart. De diaspora en het handelshuis De Groote tijdens de eerste helft der 17de eeuw (2 dln; z.pl., 1976} I, 173.
72.Baetens, De nazomer, I, 20, 67, 113. J. Mosmans, „Michael Ophovius", Bossche Bijdragen, XIV (1936-1937) 305. A.M. Krenken, „Het dagboek van Michael Ophovius, 4 Augustus 1629 - einde 1631", Bossche Bijdragen, XV (1937-1938) passim. Een (overigens defectueuze) genealogie om de verwantschap tussen de families Van Ophoven en Van den Gevel te staven noemt behalve de hierna te noemen kinderen nog Peter en Pauwels (Stadsarchief Antwerpen, Insolvente Boedelskamer 624).
73.L.F.W. Adriaenssen, „De gerechtigden tot het Bacx-koorke in de Sint Jan tot de reductie van Den Bosch", De Brabantse Leeuw, XXXIV (1985) 146, 147.
74.De interrogatie, al jaren lang zoek toen Frenken zijn artikel „De Bossche bisschop Michaël Ophovius O.P. 1570-1637" schreef, is hierachter als bijlage opgenomen.
75.Particuliere notulen van de vergaderingen der Staten van Holland 1620-1640 door N. Stellingwerff en S. Schot, dl II, bew. door J.W. Veenendaal-Barth m.m.v. A.A. Smit en V.L. Vree ('s-Gravenhage, 1987) nrs 124, 127, 137, 144, 309, 346, 469, 543, 561, 568, 683, 886.
76.Algemeen Rijksarchief's-Gravenhage, 3e afdeling, h andschrift en verzameling no 29-11.
77.Frenken, „Het dagboek van Michael Ophovius", 38, 58, 175, 218, 242.
78.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1436, f 500v, 22 september 1598. Charterverzameling Provinciaal Genootschap, inv. 1915, no 130, 22 september 1598.
79.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1443, f 66v, 31 december 1602. R 1445, f 361, 26 juli 1605. Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Ililvarenbeek R 33, f 32v, 28 januari 1592. R 40, f 119, 19 mei 1612.
80.R. van Voorne, „Dagboek der belegering van 's Hertogenbosch", in: C.R. Hermans, Verzameling van oorkonden, betrekkelijk het beleg van 's Hertogenbosch in den jare 1629, bd I ('s-Hertogenbosch, z.j.) 60.
81.Adriaenssen, „De gerechtigden tot het Bacx-koorke", 158.
82.Adiiaenssen, „De gerechtigden tot het Bacx-koorke", 148. P. Genard, Verzameling der graf- en gedenkschriften van de provincie Antwerpen, dl V (Antwerpen, 1873) 127.
83.Schutjes, Geschiedenis van het bisdom, V, 218.
84.Stadsarchief Antwerpen, N 2256, f 128, 18 maart 1622. Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1436, f 500v, 22 september 1598. R 1515, f 352v, 12 mei 1615. Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Charter verzameling Provinciaal Genootschap, inv. 1915, no 130, 22 september 1598. Th. Goossens, „Particuliere brieven van bisschop Ophovius", Bossche Bijdragen, XIII (1935-1936) 57. Frenken, „Het dagboek van Michaël Ophovius", 35, 36, 115.
85.Stadsarchief Antwerpen, Vierschaar 154, 21 mei 1610.
86.Van Sasse van Usselt, De voorname huizen, II, 77.
87.Stadsarchief Antwerpen, Insolvente Boedelskamer 1812.
88.J. Cuvelier en J. Lefèvie, Correspondance de la cour d'Espagne sur les affaires des Pays-Bas, dl VI (Bruxelles, 1937), 157, no 322.
89.Genard, Verzameling der graf- en gedenkschriften, 137.
90.Stadsarchief Antwerpen, Insolvente Boedelskamer 1812.
91.Frenken, „Het dagboek van Michaël Ophovius", 64.
92.De genealogische schets in het Insolvente-Boeldelskamerarchief nummer 624 van het Stadsarchief Antwerpen noemt niet Hendrick, maar wel Angela en Johannes.
93.Stadsarchief Antwerpen, N 2260, f 473v, 7 december 1647; f 477v, 18 maart 1648. N 2261, f 13, 22 oktober 1648. Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1443, f 66v, i.m. 10 november 1629.
94.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, N 2700, f 336v, 21 februari 1663. N 2718, ongef., 22 mei 1658. R 1600, f 370, 2 juni 1645. Stadsarchief Antwerpen, N 2261, ongef., 29 december 1653; 3 augustus 1655; 23 november 1655. Van Sasse van IJsselt, De voorname huizen, II, 46, 425.
95.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, N 2686, ongef., 15 oktober 1645.
96.Van Sasse van IJsselt, De voorname huizen, II, 192.
97.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, N 2702, f 74, 23 juni 1668.
98.Stadsarchief Antwerpen, Insolvente Boedelskamer 624, 26 januari 1672; 3 augustus 1672; 7 september 1672.
99.H. Bots, L Matthey en M. Meyer, Noordbrabantse studenten 1550-1150 (Tilburg, 1979) 311, no 1634.
100.Stadsarchief Antwerpen, Insolvente Boedelskamer 624, 26 januari 1672; brief aan de regering van 's-Hertogenbosch, 1673.
101.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, N 2798, 27 januari 1675.
102.Adriaenssen, „De gerechtigden tot het Bacx-koorke", 160.
103.Stadsarchief Antwerpen, N 4313, ongef., 12 september 1642. Insolvente Boedelskamer 624, 14 augustus 1635. Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1599, f 230V, 23 april 1644. Frenken, „Het dagboek van bisschop Michaël Ophovius", 202, 209, 227.
104.Stadsarchief Antwerpen, N 2260, ff 53-291, maart 1645. N 2261, ongef., 3 augustus 1655; 23 november 1655. Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, N 2729, f 396, 12 augustus 1658. Van Sasse van IJsselt, De voorname huizen, I, 312; III, 322, 323, 499. Baetens, De nazomer, I, 171-175.
105.Stadsarchief Antwerpen, Insolvente Boedelskamer 609, bladen 135-149, 1624-1629.
106.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, N 2685, f 1, 6 februari 1626; f 39v, 23 december 1628.
107.Stadsarchief Antwerpen, Insolvente Boedelskamer 617, 1631.
108.W. van Hille, Inventaire des lettres de légitimation (Handzame, 1979) 67: Frans Aertsen heeft te Antwerpen het huwelijk van zijn ouders Jacques en Henrica van Ophoven weduwe van den Gevele niet kunnen terug vinden (5 juni 1715).
109.J. Denucé, „De Insolvente Boedelskamer", Antwerpsch Archievenblad, 2e reeks, VII 1932) 212.
110.Stads archief Antwerpen, Insolvente Boedelskamer 609, blad 161, 1627. Goossens, „Particuliere brieven", 59. Frenken, „Het dagboek van Michaël Ophovius", 135, 142, 170.
111.Frenken, „Het dagboek van Michaël Ophovius", 67.
112.Frenken, „Het dagboek van Michaël Ophovius", 75, 86.
113.Frenken, „Het dagboek van Michaël Ophovius", 173.
114.Algemeen Rijksarchief Brussel, Rekenkamer 22358.
115.Frenken, „Het dagboek van Michaël Ophovius", 209.
116.Frenken, „Het dagboek van Michaël Ophovius", 202, 227, 247.
117.Stadsarchief Antwerpen, Insolvente Boedelskamer 624, brief van Michiel, artzier van sijne maijesteijt, geschreven na 1655.
118.Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, N 2700, f 336v, 21 februari 1663.
119.Bisschoppelijk Archief Antwerpen, A-7-B/4, f8, 14 februari 1630. Frenken, „Het dagboek van Michaël Ophovius", 87, 90, 180, 187.
120.Stadsarchief Antwerpen, N 2260, f 473v, 7 december 1647; f 477v, 18 maart 1648. N 2261, ongef., 29 december 1653. Insolvente Boedelskamer 624, 26 november 1635; 14 augustus 1635. Frenken, „Het dagboek van Michaël Ophovius", 253.
121.Stadsarchief Antwerpen, Insolvente Boedelskamer 617.
122.Goossens, „Particuliere brieven", 63.
123.Goossens, „Particuliere brieven" 65-67.
124.Frenken, „Het dagboek van Michaël Ophovius", 227.
125.Frenken, „Het dagboek van Michaël Ophovius", 134.
De Brabantse Leeuw 40 (1991) 45-63

Op deze pagina

Adriaenssen

Zie ook

website Leo Adriaenssen
URL om naar deze pagina te linken:

Bossche Encyclopedie |